چند نمونه از حمایت های آمریکا از رژیم پهلوی آمادگی دفاعی نهم

چند نمونه از حمایت های آمریکا از رژیم پهلوی آمادگی دفاعی نهم را از سایت نکس ایران دریافت کنید.

حمایت امریکا از جنایت رژیم پهلوی در 17 شهریور

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در روز 17 شهریور 1357 رژیم پهلوی بار دیگر مردمی را که با هدف سرنگونی سلطنت وارد میدان شده بودند به گلوله بست تا بتواند بقای سلطنت را تضمین کند، اما نتیجه این اقدام، چیزی جز تندتر شدن شیب سقوط رژیم پهلوی نبود.

حجت‌الاسلام والمسلیمن روح‌الله حسینیان در بخشی از کتاب "یک‌سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه (بهمن 1356 تا بهمن 1357)" که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شده است، درباره جنایت رژیم پهلوی در 17 شهریور و پیامدهای این فاجعه می‌نویسد: یکی‌ از نقاط‌ عطف‌ تاریخ‌ انقلاب‌ اسلامی‌ قتل‌عام‌ مردم‌ تهران‌ در 17 شهریور در میدان‌ ژاله‌ (شهدا) بود. کشتار بی‌رحمانه‌‌ مردم‌ در آن‌ روز تجلی‌ واقعی‌ رژیمی‌ بود که‌ سعی‌ می‌کرد با فریبکاری‌ از خود چهره‌ای‌ صلح‌دوست‌، آزادی‌خواه‌ و مخالف‌ با مفاسد بسازد. واقعه‌‌ خونین‌ 17 شهریور نقطه‌‌ پایانی‌ بود بین‌ ملّتی‌ ستمدیده‌ و رژیمی‌ ستمکار. این‌ واقعه‌ نظریه‌‌ امام‌ خمینی‌ را در دروغگویی‌ و فریبکاری‌ رژیم پهلوی‌ به‌ اثبات‌ رساند و مردم‌ را برای‌ سرنگونی‌ رژیم‌ مصمم‌تر ساخت.

این‌ واقعه‌ چگونه‌ و چرا به‌ وجود آمد و پیامدهای‌ آن‌ چه‌ بود؟ به‌ بررسی‌ آن‌ می‌پردازیم‌.

راهپیمایی‌ 16 شهریور

انقلابیون و مبارزین که‌ برگزاری‌ راهپیمایی عید فطر در روز‌ 13 شهریور را تجربه‌‌ موفقی‌ ارزیابی‌ کردند، تصمیم‌ گرفتند بار دیگر در مقابل‌ حکومت‌ شریف‌امامی‌ و به‌ منظور برائت‌ از وی‌، مانور قدرتی‌ را به‌ اجرا درآورند. بنابر خاطرات شهید محلاتی‌، بعد از راهپیمایی‌ عید فطر به‌ این‌ نتیجه‌ رسیدیم‌ که‌ «این‌ کار باید با نظم‌ و ترتیبی‌ ادامه‌ یابد، جلسه‌ای‌ گرفتیم‌ و از صبح‌ تا غروب‌ دور هم‌ بودیم‌ و تصمیم‌ گرفتیم‌ که‌ روز پنجشنبه‌ (16 شهریور) راهپیمایی‌ بکنیم‌.» آیت‌الله بهشتی‌ در جامعه‌‌ روحانیت‌ استدلال‌ کرد که‌ بعد از راهپیمایی‌ عید فطر «حالا که‌ مردم‌ آمدند نباید در این‌ حرکت‌ مردمی‌ فترت‌ ایجاد شود، لذا از مردم‌ به‌ راهپیمایی‌ دعوت‌ شد.»

با فرا رسیدن‌ سحرگاه‌ روز 16 شهریور، سیل‌ جمعیت‌ از گوشه‌ گوشه‌ تهران‌ جاری‌ شد. به‌ گزارش‌ کیهان‌، تهران‌ یکپارچه‌ تعطیل‌ و تظاهرات‌ بود. صدها هزار تظاهرکننده‌ در خیابان‌های‌ تهران‌ راهپیمایی‌ کردند. راهپیمایان‌ برای‌ سربازان‌ دست‌ تکان‌ می‌دادند و گل‌ پرتاب‌ می‌کردند. ناظران‌ این‌ راهپیمایی‌ را تا یک‌ میلیون‌ نفر تخمین‌ زدند. طول‌ صف‌های‌ راهپیمایان‌ به‌ چند کیلومتر می‌رسید.

بنابر گزارش‌ ساواک‌، تظاهرات‌ این‌ روز از منطقه‌ قیطریه‌، ونک‌، پهلوی‌ (ولی‌عصر) ژاله‌ و مناطق‌ جنوب‌ شهر شروع‌ شد و جمعیت‌ها در شاهرضا (انقلاب‌) و آیزنهاور (آزادی‌) به‌ هم‌ پیوستند و ساعت‌ 18:30 به‌ میدان‌ شهیاد (آزادی‌) رسیدند.

به‌ روایت‌ آقای‌ ناطق‌نوری‌، نزدیک‌ به‌ غروب‌ بود که‌ جمعیت‌ به‌ میدان‌ آزادی‌ رسید. کامیون‌های‌ ارتشی‌ داخل‌ میدان‌ آزادی‌ استقرار یافته‌ بودند، مردم‌ خصوصاً خانم‌ها با شعارهای‌ خود سربازان‌ و درجه‌داران‌ را منقلب‌ کردند و آنها را به‌ گریه‌ انداخته‌ بودند. آیت‌الله بهشتی‌ تصمیم‌ گرفت‌ برای‌ جمعیت‌ سخنرانی‌ کند. از او دعوت‌ کردند روی‌ یک‌ اتومبیل‌ پارک‌ شده‌ برود، وی‌ این‌ اقدام‌ را بدون‌ اجازه‌‌ صاحبش‌ غاصبانه‌ شمرد و امتناع‌ کرد. بشکه‌ای‌ را پیدا کردند و ایشان‌ روی‌ آن‌ ایستاد و سخنرانی‌ کرد. آیت‌الله بهشتی‌ در پایان‌ سخنرانی‌ اعلام‌ کرد که‌ «جامعه‌‌ روحانیت‌ فردا (17 شهریور) برنامه‌ ندارد.» با این وجود عده‌ای‌ از مردم‌ در راهپیمایی‌ بزرگ‌ 16 شهریور فریاد می‌زدند: «فردا صبح‌ در میدان‌ ژاله‌.»

این‌ راهپیمایی‌ یکی‌ از نقاط‌ عطف‌ تاریخ‌ انقلاب‌ شد تا جایی‌ که‌ فریدون‌ هویدا می‌نویسد: به‌ نظر من‌ این‌ راهپیمایی‌ که‌ به‌ صورت‌ عظیمی‌ برگزار شد... ضمن‌ آن‌ آشکار شد که‌ [آیت‌الله] خمینی‌ در عرض‌ دو ماه‌ ژوئیه‌ و اوت‌ (تیر و مرداد) به‌ خوبی‌ توانسته‌ رهبری‌ خود را تثبیت‌ کند و نشان‌ دهد که‌ قدرت‌ او در تبعید به‌ مراتب‌ از دیگران‌ بیشتر است.

اعلام حکومت نظامی

رژیم‌ پهلوی بعد از راهپیمایی‌ بزرگ‌ 16 شهریور به‌ این‌ نتیجه‌ رسید که‌ باید بر شدت‌ سرکوب‌ افزود تا بتوان‌ بحران‌ را مهار کرد. به‌ روایت‌ فریدون‌ هویدا، پس‌ از راهپیمایی‌ روز 16 شهریور، فرماندهان‌ نظامی‌ به‌ شاه‌ فشار آوردند که‌ هر چه‌ زودتر در تهران‌ حکومت‌ نظامی‌ اعلام‌ کند و خواسته‌‌ خود را نیز چنین‌ توصیه‌ کردند: در راهپیمایی‌ امروز سیل‌ جمعیت‌ به‌ راحتی‌ می‌توانست‌ عمارت‌ مجلس‌ و تأسیسات‌ رادیوـ تلویزیون‌ را به‌ تصرف‌ خود درآورد. شاه‌ بعد از چند ساعت‌ تردید و دوددلی‌ با سفرای‌ انگلیس‌ و آمریکا به‌ تبادل‌ نظر پرداخت‌ و تصمیم‌ گرفت‌ که‌ تسلیم‌ نظر فرماندهان‌ ارتش‌ شود.

فرماندار نظامی‌ تهران‌ به‌ سپهبد بدره‌ای‌ فرمانده‌ گارد جاویدان‌ دستور داد تا واحدهایی‌ از گارد را به‌ فرمانداری‌ نظامی‌ منتقل‌ کند. بدره‌ای فرمان‌ اعزام‌ واحدهایی‌ را به‌ سرلشکر امینی‌ افشار فرمانده‌ لشکر 1 گارد جاویدان‌ صادر کرد و یگان‌هایی‌ از لشکر در میدان‌ و خیابان‌ ژاله‌ (شهدا) مستقر شدند.

روز واقعه

ارتشبد اویسی‌ با صدور اولین‌ اطلاعیه‌‌ فرمانداری‌ نظامی‌ اعلام‌ کرد: «به‌ منظور ایجاد رفاه‌ مردم‌ و نحوه‌‌ نظم‌ از ساعت‌ 6 صبح‌ روز 17 شهریور ماه‌ مقررات‌ حکومت‌ نظامی‌ را به‌ مدت‌ شش‌ ماه‌» به‌ اجرا می‌گذارد.[1]

اما مردم‌ در صبح‌ روز 17 شهریور، بی‌خبر از حکومت‌ نظامی‌ در دسته‌های‌ بزرگی‌ از خیابان‌های‌ فرح‌آباد، شهباز و میدان‌ خراسان‌ به‌ طرف‌ میدان‌ ژاله‌ حرکت‌ کردند. در نزدیکی‌ میدان‌ و خود میدان‌ کامیون‌های مملو از نظامیان‌ ایستاده‌ بودند، ولی‌ مردم‌ بی‌اعتنا به‌ راه‌ خود ادامه‌ می‌دادند.

ساعت‌ نزدیک‌ هفت و سی صبح‌ بود که‌ جمعیت‌ در میدان‌ ژاله‌ و خیابان‌های‌ منتهی‌ به‌ آن‌ مستقر شدند. یکی‌ از فرماندهان‌ نظامی‌ با بلندگو به‌ مردم‌ اعلام کرد که‌ حکومت‌ نظامی‌ است‌، چرا تجمع‌ کرده‌اید؟ اما مردم روی زمین نشستند. ظواهر امر نشان‌ می‌داد که‌ نیروهای‌ فرمانداری‌ نظامی‌ قصد متفرق‌ کردن‌ مردم‌ را ندارند. راه‌ عبور را از چهار طرف‌ بر روی‌ مردم‌ بستند. ناگهان‌ صدای‌ رگبار از خیابان‌های‌ منتهی‌ به‌ میدان‌ بلند شد و همین‌ که‌ جمعیت‌ از چهار طرف‌ به‌ سوی‌ میدان‌ هجوم‌ آوردند، نیروهای‌ مستقر در میدان‌ نیز از چند سو مردم‌ را به‌ رگبار مسلسل‌ بستند. در مدت‌ چند ثانیه‌ صدها نفر در خاک‌ و خون‌ غلطیدند.

خبر قتل‌عام‌ مردم‌ در میدان‌ ژاله‌ در تهران‌ پیچید و سرتاسر تهران‌ به‌ جنب‌ و جوش‌ درآمد. مردم‌ بی‌اعتنا به‌ حکومت‌ نظامی‌ به‌ خیابان‌ها ریختند و با مأمورین‌ فرمانداری‌ نظامی‌ درگیر شدند. طبق‌ گزارش‌ ساواک‌، تظاهرات‌ از میدان‌ ژاله‌ به‌ خیابان‌های‌ دیگری‌ از قسمت‌ شرق‌ تهران‌ کشیده‌ شد، سپس‌ تظاهرات‌ به‌ جنوب‌ تهران‌، خیابان‌های‌ مولوی‌، میدان‌ خراسان‌، میدان‌ شوش‌ و میدان‌ راه‌آهن‌ سرایت‌ کرد و در مدت‌ کوتاهی‌ خیابان‌های‌ فردوسی‌، منوچهری‌، خیابان‌ سعدی شمالی‌، خیابان‌ نظام‌آباد، خیابان‌ فرح‌آباد، منطقه‌‌ نارمک‌، میدان‌ سپه‌، خیابان‌ لاله‌زار، به‌ صحنه‌‌ درگیری‌ تبدیل‌ شد. تظاهرات‌ و درگیری‌ تا پاسی‌ از شب‌ ادامه‌ داشت‌.[2]

خبر فاجعه‌ قتل‌عام‌ مردم‌ در میدان‌ ژاله‌ به‌ سرعت‌ در جهان‌ پیچید و سیاست‌مداران‌، دولت‌مداران‌، خبرگزاری‌ها و محافل‌ بین‌المللی‌ را وادار به‌ عکس‌العمل‌ نمود؛ امّا هیچ‌ عکس‌العملی‌ زشت‌تر از دولت‌ آمریکا نسبت‌ به‌ این‌ قتل‌عام‌ فجیع‌ نبود.

در آن‌ روزها رؤسای‌ کشورهای‌ آمریکا، مصر و رژیم صهیونیستی‌ در کمپ‌ دیوید مشغول‌ مذاکرات‌ سازش‌ بودند. فردای‌ آن‌ روز وارن‌ کریستوفر معاون‌ وزیر امورخارجه‌‌ آمریکا از واشنگتن‌ با سایروس‌ ونس‌ وزیر امورخارجه‌ که‌ در کمپ‌ دیوید بود تماس‌ برقرار کرد و «توصیه‌ کرد که‌ پرزیدنت‌ کارتر هر چه‌ زودتر با شاه‌ صحبت‌ کند». ونس‌ گزارشی‌ از وضعیت‌ ایران‌ را به‌ کارتر ارائه‌ داد و از کارتر خواست‌ تا با شاه‌ تماس‌ بگیرد. [3] ابتدا انورسادات‌ با شاه‌ تماس‌ گرفت‌ و «مراتب‌ هم‌دردی‌ و پشتیبانی‌ خود را از شاه‌ به‌ وی‌ اطلاع‌ داد» [4] و سپس‌ کارتر با شاه‌ تلفنی‌ صحبت‌ کرد و «پشتیبانی‌ آمریکا را از وی در اقداماتی‌ که‌ برای‌ برقراری‌ نظم‌ به‌ عمل‌ می‌آورد تأیید کرد».[5]

خبر حمایت‌ کارتر از جنایت رژیم پهلوی در میدان ژاله در رسانه‌ها منتشر شد. رژیم‌ که‌ سعی‌ می‌کرد مخالفان‌ خود را مرعوب‌ کند، بر انتشار این‌ خبر دامن‌ می‌زد. روزنامه‌های‌ کیهان‌ و اطلاعات‌ اعلام‌ کردند که‌ «کارتر با شاهنشاه‌ مکالمه‌‌ تلفنی‌ کرد». روزنامه‌ها به‌ نقل‌ از اطلاعیه‌‌ کاخ‌ سفید نوشتند که‌ «کارتر با شاهنشاه‌ تماس‌ گرفته‌ و وضع‌ کنونی‌ ایران‌ را که‌ در آن‌ تظاهرات‌ ضد دولتی‌ به‌ رهبری‌ افراطی‌ها جریان‌ داشته‌ و دست‌ کم‌ 95 نفر کشته‌ بر جای‌ گذارده‌ مورد بحث‌ قرار داده‌ است‌. پرزیدنت‌ کارتر مناسبات‌ نزدیک‌ و دوستانه‌ میان‌ ایران‌ و آمریکا را مورد تأیید قرار داده‌ است‌ و نسبت‌ به‌ ادامه‌‌ جنبش‌ اعطای‌ آزادی‌ سیاسی‌ اظهار امیدواری‌ نموده‌ است»‌. خبرگزاری‌ فرانسه‌ اعلام‌ کرد: کارتر با شاه‌ تماس‌ گرفته‌ و «پشتیبانی‌ از رژیم‌ تهران‌ را تأیید کرده‌ است‌»[6]

خبر حمایت‌ کارتر از شاه‌ آن‌ هم‌ بعد از قتل‌عام‌ مردم‌ تهران‌، ملی‌گرایان‌ را که‌ امید به‌ او بسته‌ بودند مبهوت‌ کرد و موضع‌ امام‌ خمینی‌ را به‌ شدت‌ تثبیت‌ نمود. امام‌ در عکس‌العمل‌ به‌ این‌ پیام‌ کارتر در مصاحبه‌ با رادیو تلویزیون‌ فرانسه‌ فرمودند: آقای‌ کارتر که‌ برای‌ یک‌ زندانی‌ در شوروی‌ آن‌ قدر هیاهو درآورد، پس‌ از کشتارهای‌ پیاپی‌ شاه‌، پشتیبانی‌ خود را از او دریغ‌ نکرد... این‌ به‌ خاطر این‌ است‌ که‌ آمریکا به‌ دنبال‌ منافع‌ خودش‌ فقط‌ هست‌.[7]

پیامدهای فاجعه 17 شهریور

«برخورد خونین‌ پلیس‌ نه‌ تنها کمکی‌ به‌ شاه‌ نکرد، بلکه‌ موجب‌ شد تا هم‌ قدرت‌ و هم‌ جمعیت‌ و هم‌ تعداد تظاهرکنندگان‌ افزایش‌ یابد». [8] علت‌ افزوده‌ شدن‌ بر قدرت‌ و جمعیت‌ این‌ بود که‌ مردمی‌ که‌ هنوز مردد بودند صف‌ خود را مشخص‌ کردند و با جنایت‌ هول‌انگیز رژیم‌، به‌ صفوف‌ مخالفین‌ پیوستند.

به‌ نظر ماروین‌ زونیس‌ بعد از این‌ قتل‌عام‌ «بسیاری‌ از ایرانیان‌ به‌ صف‌ مخالفین‌ رژیم‌ پیوستند و آنان‌ که‌ در صف‌ مخالفین‌ بودند به‌ خواسته‌هایشان‌ افزودند. برای‌ اولین‌ بار رهبران‌ مذهبی‌ میانه‌رو اظهار داشتند که‌ قتل‌عام‌ میدان‌ ژاله‌ نشان‌ می‌دهد که‌ اصلاح‌ رژیم‌ پهلوی‌ غیرممکن‌ است‌ و شاه‌ می‌بایست‌ برود». [9]

پیر بلانشه‌ می‌نویسد: «ماجرای‌ میدان‌ ژاله‌، شهر به‌ شهر در ایران‌ تأثیر می‌گذاشت‌ و کشته‌شدگان‌ جمعه‌‌ سیاه‌ پرچمداران‌ جنگ‌ عرفانی‌ علیه‌ شاه‌ می‌شوند... پس‌ از کشتار میدان‌ ژاله‌، انقلاب‌ راویان‌ خود را یافته‌، خبرها شهر به‌ شهر، مسجد به‌ مسجد کشور را طی‌ می‌کنند تا سرگذشت‌ نبرد ملتی‌ دست‌ خالی‌ با مستبدی‌ خون‌خوار را بسازند. برگشتی‌ خارق‌العاده‌ است‌. ملّت‌ به‌ صورت‌ قهرمان‌ درمی‌آید و شاه‌ به‌ صورت‌ فردی‌ که‌ تمام‌ بدی‌ها ناشی‌ از اوست‌»[10]

چند روزی‌ حکومت‌ نظامی‌ با شدت‌ با مردم‌ برخورد می‌کرد و بسیاری‌ از مردم‌ هنوز در شوک‌ بودند، شریف‌امامی‌ سرمست‌ از باده‌‌ پیروزی‌ در جمع‌ هیئت‌ دولت‌ در 21 شهریور گفت‌: «برابر گزارش‌هایی‌ که‌ اکنون‌ می‌رسد آرامش‌ نسبی‌ در سراسر کشور به‌ وجود آمده‌ است‌ و امیدواریم‌ به‌ زودی‌ نظم‌ کامل‌ به‌ نحوی‌ برقرار گردد که‌ موجبات‌ ناراحتی‌ مردم‌ کاملاً برطرف‌ شود».[11]

چیزی‌ نگذشت‌ که‌ تمام‌ آرزوهای‌ شریف‌امامی‌ نقش‌ بر آب‌ شد و خشم‌ مردم‌ به‌ صورت‌ اعتصاب‌ آن‌ هم‌ در شاهرگ‌ حیاتی‌ رژیم‌ یعنی‌ صنعت‌ نفت‌ بروز کرد و به‌ سرعت‌ گسترش‌ پیدا کرد تا جایی‌ که‌ دولت‌ را با بحرانی‌ جدید روبه‌رو کرد و از این پس، روند سقوط رژیم تندتر شد.

 1- روزنامه‌ کیهان، 18/6/1357، ص 5

منبع مطلب : irdc.ir

مدیر محترم سایت irdc.ir لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت